VAZ-2105 na zdjęciach „Autoeksportu”
Do sierpnia 1976 roku w Volga Automobile Plant opracowano zadanie techniczne, w którym punkt po punkcie spisano wszystkie niezbędne zmiany w obiecującym samochodzie, który miał zastąpić „jedynkę”. 3,5 roku po zatwierdzeniu tego dokumentu w Togliatti rozpocznie się seryjna produkcja nowego samochodu Łada 2105 na pełną skalę.
Zadanie zaprojektowania piątki Zhiguli było jasno postawione: samochód nie powinien wyglądać jak kontynuacja starej podstawowej rodziny, ale początek nowej, ostatecznie tracąc podobieństwo do VAZ-2101. Być może najtrudniejsza część pracy nad stworzeniem obiecującego samochodu trafiła do Centrum Stylu. Trudność polegała przede wszystkim na tym, że w rzeczywistości korpus tej piątki musiał pozostać stary: praca nad formami zewnętrznymi nie powinna była prowadzić do zmiany ustalonych procesów spawania. Rama, podłoga i dach nie mogły być dotykane przez projektantów. W rezultacie VAZ-2105 otrzymał oryginalny wygląd, zastępując głównie tylko zewnętrzne panele nadwozia.
Jeśli w formach zewnętrznych konieczne było trzymanie się „starego kursu”, to wnętrze samochodu zostało całkowicie zaktualizowane: nowa deska rozdzielcza, na której obnosiła się zupełnie inna kombinacja, nowa kierownica i siedzenia z zagłówkami z regulacją wysokości, nowa formowana tapicerka drzwi i sufitu, nietypowa dla radzieckiego kierowcy. Stare pozostały jedynie suwaki do sterowania systemem ogrzewania i wentylacji kabiny oraz osławiony kran piecowy, który psuł nerwy jeszcze trzem generacjom właścicieli.
Kolejną innowacją VAZ-2105 były całkowicie oryginalne reflektory blokowe: po raz pierwszy w praktyce radzieckiego przemysłu motoryzacyjnego w jednej obudowie połączono światła mijania i drogowe, światła boczne i kierunkowskazy. Dodatkowo możliwa była regulacja kierunku wiązki światła za pomocą korektora licencjonowanego we Francji.
Usunięto obrotowe okno w drzwiach przednich – oprócz zmniejszenia poziomu hałasu doprowadziło to również do zwiększenia bezpieczeństwa biernego, czego wymagały nowe normy branżowe i najnowsze przepisy EKG ONZ. W przyszłości, aby wzmocnić sztywność konstrukcji podczas zderzenia bocznego, w ościeżnicach przewidziano montaż prętów zabezpieczających. A żeby złagodzić skutki kolizji, zderzaki można było naprawić za pomocą odbojników hydraulicznych (jednak seryjna „piątka” na rynek krajowy nie czekała na to).
Ale silnik piątego modelu postanowiono umieścić stary – VAZ-21011, ale z zastrzeżeniem: aby zachować zgodność z zagranicznymi normami pod względem hałasu i toksyczności, musiał zostać zmodernizowany. W rezultacie wprowadzono wiele ulepszeń. Po pierwsze, w VAZ-2105 pojawił się nowy gaźnik Ozone, dzięki czemu samochód był bardziej ekonomiczny. Drugą innowacją był zębaty pasek napędowy wałka rozrządu zamiast łańcucha. Na domiar złego zastosowano nową miskę olejową i odlewaną aluminiową pokrywę głowicy cylindrów. Zmodyfikowany w ten sposób silnik otrzymał nowy indeks pasujący do samochodu – VAZ-2105. Wreszcie, aby jeszcze bardziej zwiększyć wydajność i zmniejszyć poziom hałasu, projektanci „bawili się” przełożeniami skrzyni biegów.
Mało liczb. W sierpniu 1979 roku trzy eksperymentalne pojazdy VAZ-2105 zostały pomyślnie przetestowane pod kątem zgodności z międzynarodowymi wymaganiami we Francji. W styczniu 1980 r. AvtoVAZ uruchomił seryjną produkcję „piątki”, a 9 miesięcy później pierwsze partie VAZ-2105 otrzymały Finlandia, Norwegia, Szwecja i inne kraje. Masowy eksport „piątek” za granicę rozpoczął się w grudniu 1981 roku.
W naszym kraju „piątka” również cieszyła się miłością. Ale jeśli początkowo VAZ-2105 był ceniony za „luksus” i odmienność od poprzednich modeli samochodów VAZ, to w 2000 roku główną zaletą „piątki” była taniość. Był to najtańszy nowy samochód na rynku wśród „normalnych”: tylko Oka, Tavria Nova i Slavuta były od niego tańsze, co wielu konsumentów nawet wtedy uważało za „pod-samochody”. Produkcja seryjna VAZ-2105 zakończyła się w grudniu 2010 roku, a ich łączny nakład nieznacznie przekroczył granicę 2 milionów egzemplarzy.
