Samochody ze strefy ryzyka: niewidzialne karetki sowieckich sił zbrojnych

W tym artykule skupimy się na tworzeniu i działaniu w Związku Radzieckim dość obszernej rodziny specjalnych karetek pogotowia, które cicho pracowały w najbardziej różnorodnych i odległych miejscach służby, zamieszkania, przemieszczania się i szkolenia personelu wojskowego.

Mało znane wojskowe pojazdy sanitarne, furgonetki i małe autobusy bazowały na seryjnym dwuosiowym podwoziu z napędem na tył lub na wszystkie koła. Zgodnie z przeznaczeniem zostały one wyposażone w specjalne karoserie, podwieszenia oraz bardzo prosty sprzęt wewnętrzny i sprzęt do dostarczania po drodze rannych i chorych do ośrodków leczniczych z pierwszą pomocą. Wiele z tych samochodów zostało sklasyfikowanych i zmontowanych przez małe licencjonowane przedsiębiorstwa.

Lekkie „pielęgniarki” Uljanowsk

Pierwsze radzieckie ambulanse uniwersalne UAZ-450A pojawiły się w połowie lat 50. jako część niskotonażowego układu wagonów generacji „450″ (4×4). Wyróżniały się masywną przednią osłoną z ozdobnym „hakiem w kształcie litery V”, szerokimi wlotami powietrza i bardziej miękkim zawieszeniem.

Prototypy 55-konnych ambulansów UAZ-450A autorstwa słynnego radzieckiego projektanta V.I. Aryamowa. 1957

W 1958 r. zmodyfikowane samochody seryjne UAZ-450A z 62-konnym silnikiem otrzymały uproszczone trzydrzwiowe nadwozie z zaokrąglonym przodem, wewnętrzną przegrodą i podłużnymi miejscami do przewożenia ośmiu rannych lub od dwóch do czterech osób na noszach zawieszonych na wspornikach sufitowych. Zgodnie z tym schematem w latach 60. stworzono zmodernizowaną 70-konną wersję UAZ-452A ze składanymi siedzeniami dla personelu medycznego.

Samochód UAZ-452A, który był poszukiwany na potrzeby armii, prawie nie różnił się od pierwszej wersji. 1966-1985

W połowie lat 80. rozpoczęto produkcję mocniejszych „sanitariuszy” UAZ-3962 z dwuobwodowym hydraulicznym układem hamulcowym z podciśnieniem, trzema podwójnymi składanymi siedzeniami po bokach, prowadnicami podłogowymi na nosze i rozszerzonym zestawem sprzętu medycznego .

Pogotowie ratunkowe UAZ-3962 pierwszej produkcji z silnikami o mocy 77–80 KM. 1986

90-osobowa „służba medyczna” UAZ-3962 towarzysząca uczestnikom parad wojskowych. Zdjęcie 2010

Na początku lat 90. Uljanowsk Zakład Samochodowy próbował wprowadzić do produkcji obiecującą wojskową rodzinę UAZ-3172 (4×4) z funkcjonalnymi formami, wspomaganiem kierownicy i całkowicie metalowym pięciodrzwiowym nadwoziem o pojemności 10 osób, które planowano być używane jako karetki pogotowia. W warunkach konwersji zebrano tylko dziewięć prototypów.

Sanitarny jednotonowy pojazd transportu lotniczego UAZ-3172 z silnikiem o mocy 77 koni mechanicznych. 1992-1993

Historia sanitarna GAZ-51

Na tej legendarnej ciężarówce powstały tylko dwie ambulanse ogólnego przeznaczenia tego samego typu o zwiększonej płynności, różnych kabinach i nadwoziach oraz wąskich prawych drzwiach bocznych dla personelu medycznego, które zostały wyprodukowane przez dwa przedsiębiorstwa.

W 1950 roku na podwoziu GAZ-51K z miękkim tylnym zawieszeniem i amortyzatorami hydraulicznymi fabryka autobusów Gorkiego rozpoczęła produkcję pojazdów medycznych GZA-653 do obsługi szpitali i szpitali. Ich ciała były ciasno zadokowane do tylnej ściany drewnianej kabiny kierowcy z przegrodą i oknem. Tylne drzwi na zawiasach służyły do ​​załadowania czterech rannych na noszach lub do 13 siedzących pacjentów. Zakład został przeprojektowany dwa lata później.

Karetka GZA-653 na podwoziu GAZ-51K z miękkim zawieszeniem zwiększającym płynność jazdy. 1950-1952

W 1953 r. produkcję zmodyfikowanych „sanitariuszy” PAZ-653 kontynuowała Fabryka Autobusów Pawłowska im. A.A. Żdanow. W przeciwieństwie do swojego poprzednika, używali całkowicie metalowej kabiny z ciężarówki GAZ-51A i przeszklonego nadwozia na drewnianej ramie o zaokrąglonych konturach i poszyciu wykonanym z cienkich metalowych blach umieszczonych oddzielnie od niej.

Karetki pogotowia PAZ-653 z modułowym nadwoziem i tylnym zawieszeniem o zwiększonej miękkości. 1953-1958

Nosze główne umieszczono w centralnej części kabiny pomiędzy dwoma podłużnymi siedzeniami, które w razie potrzeby zawieszono wzdłuż bocznych ścian nadwozia w dwóch poziomach, aby dostarczyć czterech rannych. Bez noszy w samochodzie zmieści się również 13 osób, w tym jeden lub dwóch członków personelu medycznego. Do 1958 roku zakład zmontował 11,5 tys. pojazdów PAZ-653.

Karetka pogotowia PAZ-653 ze przeciętną lokalizacją noszy i miejscami dla obsługi

W latach 50. Moskiewski Centralny Zakład Naprawczy Samochodów nr 101 (TsARZ) Administracji Transportu Samochodowego Ludowego Komisariatu Sił Zbrojnych ZSRR był zaangażowany w produkcję ambulansów wojskowych na zmodyfikowanym podwoziu Fabryki Samochodów Gorkiego. Opierając się na GAZ-51I z miękkim zawieszeniem i wydłużoną ramą, wyprodukował wersję AC-3 z napędem na tylne koła z opływowym drewniano-metalowym nadwoziem ABC i wąskimi oknami w przedniej ścianie.

Pojazd wojskowy AC-3 z amortyzatorami hydraulicznymi, drzwiami bocznymi i tylnymi. 1953 (archiwum 21 NIIT)

Sanitarne pojazdy terenowe z napędem na wszystkie koła GAZ-63

Od początku lat 50. fabryka w Pawłowsku montowała również wojskowy pojazd służby zdrowia AS-1 z nadwoziem z seryjnej karetki pogotowia PAZ-653, przerobiony na podwozie z napędem na wszystkie koła GAZ-63.

Karetka kompaktowa AS-1 z nadwoziem z samochodu PAZ-653 na podwoziu GAZ-63AC. 1957

Drugim ważnym osiągnięciem była typowo wojskowa wersja AC-3 produkcji TsARZ na podwoziu GAZ-63E/63AE z czterema amortyzatorami hydraulicznymi w zawieszeniu, zaokrąglonym nadwoziem ABC z nagrzewnicą, domofonem w kokpicie i tylnym składaniem kroki. Na trzypoziomowych noszach przewiózł do siedmiu osób wojskowych i do czterech rannych na siedząco, w sumie 14 osób.

Pojazd wojskowy służby medycznej AC-3 z nadwoziem drewniano-metalowym ABC. 1952-1956 (archiwum 21 NIIT)​

Sanitarny PAZ-651V – zamiennik maszyn PAZ-653

W 1953 roku na bazie seryjnego autobusu pasażerskiego PAZ-651 powstała specjalna wojskowa wersja sanitarna PAZ-651V z tylnymi amortyzatorami hydraulicznymi, przeznaczona do zastąpienia uproszczonych pojazdów PAZ-653.

Specjalny autobus wojskowy PAZ-651V na podwoziu PAZ-651, stworzony na zlecenie Ministerstwa Obrony. 1953-1958

W korpusie znajdowały się wzdłużnie składane siedzenia, podwieszone trzypoziomowe nosze do przewożenia dziewięciu przykutych do łóżka rannych i dwóch lekarzy, a także zwykły piec opalany drewnem z rurą wylotową na dachu. Dzięki połączonej instalacji siedzeń i noszy samochód mógł przewozić jednocześnie 12 osób.

Na tylnej ścianie samochodu PAZ-651V znajdowały się drzwi do przedziału pasażerskiego i składana drabina dla lekko rannych.

Odmiana sanitarna marki GAZ-66

Stworzenie samochodów ciężarowych GAZ-66 (4×4) ze standardowymi nadwoziami i systemem kontroli ciśnienia w oponach doprowadziło do rewolucji w transporcie rannych i chorych pacjentów oraz towarzyszącego im personelu medycznego w udzielaniu pierwszej pomocy. Od połowy lat 60. wojsko uważało zamieszkałe korpusy ciśnieniowe serii K-66 trzech typów za najbardziej akceptowalne pod względem wszechstronności, bezpieczeństwa i trwałości.

Jednym z pierwszych, który powstał był wóz pogotowia AS-66 o pojemności do 18 osób, zbudowany w zakładzie wojskowym nr 38 w celu zastąpienia poprzednich pojazdów AS-3, a następnie wyprodukowany przez zakład naprawy samochodów w Woroneżu nr 172 Jego korpus posiadał trzy możliwości umieszczania rannych na noszach ustawionych na dwóch lub trzech poziomach oraz podłużne półmiękkie siedzenia dla rannych siedzących i personelu medycznego.

Doświadczona karetka pogotowia AS-66 z nadwoziem K-66 na podwoziu GAZ-66F. 1963 (archiwum 21 NIIT)

Następnie samochód został wyprodukowany w zmodernizowanych wersjach AS-66M1 i AS-66MP z różnymi opcjami nadwozia, jednostką filtrująco-wentylacyjną, nagrzewnicą z silnika samochodowego oraz domofonem z kabiną. Uniwersalna wersja AC-66-01MT łączyła „pielęgniarkę” z noszami wzdłużnymi i zwykłym autobusem wojskowym.

Zmodernizowany samochód usług medycznych AS-66MP na podwoziu GAZ-66-11 z wysokim nadwoziem K-66V. 1985

Wielozadaniowa wersja sanitarno-pasażerska AS-66-01MT na bazie GAZ-66-12 z wyciągarką (fot. M. Shelepenkov)

Od 1987 roku zakład nr 172 montuje uniwersalny, 18-miejscowy pojazd wielozadaniowy TS-3293 z przeszklonym nadwoziem z pojazdu zmianowego, zdolny do przewożenia na noszach personelu wojskowego i rannych oraz przewożenia zwykłych pasażerów.

Pojazd uniwersalny TS-3293 w wersji kombinowanej na podwoziu GAZ-66-11 (fot. A. Melnikov)

Wysoki korpus K-66V mieścił garderobę AP-2 ze zmechanizowaną toaletką, sprzętem chirurgicznym i reanimacyjnym, oświetleniem, ogrzewaniem, wentylacją i wodociągiem.

Wielofunkcyjna stacja opatrunkowa AP-2 w specjalnym nadwoziu K-66V na podwoziu GAZ-66-12 z wciągarką

W niskiej furgonetce K-66N wyprodukowano aptekę samochodową WUA, która zaopatrywała wojsko w materiały lecznicze i opatrunkowe, materiały eksploatacyjne i lekarstwa do jednoczesnej opieki medycznej dla 600 rannych i chorych.

Mobilna „ławka” apteczna WUA w korpusie niskoprofilowym K-66N z systemami podtrzymywania życia

Trójosiowe ciekawostki sanitarne

Na ciężarówce ZIS-151 ze specjalnym opływowym nadwoziem drewniano-metalowym Zakład Montażu Samochodów w Ługańsku zmontował mobilną stację do pobierania i przechowywania krwi dawców, która była dostarczana do dużych ośrodków szpitalnych.

Maszyna PSZK-1 na podwoziu ZIS-151 ze specjalnym przeszklonym korpusem do pobierania i przechowywania krwi. Zdjęcie z 1963 r.

Polowe laboratorium medyczne PML zostało oparte na podwoziu ZIL-157K do przeprowadzenia kompleksowych badań sanitarno-higienicznych, bakteriologicznych i radiologicznych w terenie, mających na celu wykrycie niebezpiecznych infekcji i ognisk infekcji.

Zintegrowane polowe laboratorium PML w pojemnym korpusie KUNG-1M na podwoziu ZIL-157K. 1965

Na samochodzie ZIL-131 z nadwoziem K-131 i dwuosiową przyczepą SMZ-8325 z 8-kilowatową elektrownią powstał polowy kompleks diagnostyczny RTG AR-2U1, który pracował w dwóch oddalonych namiotach.

Kompleks AR-2U1 na podwoziu ZIL-131 do transportu sprzętu rentgenowskiego i laboratorium fotograficznego do wywoływania negatywów. 1983

Długie i trudne życie Koloboka

Produkowany seryjnie 23-miejscowy autobus PAZ-672 z całkowicie metalowym nadwoziem nośnym i dwojgiem składanych drzwi został stworzony w 1968 roku przez fabrykę w Pawłowsku na jednostkach i zespołach 115-konnej ciężarówki GAZ-53A. Od 1970 roku w ograniczonym stopniu wykorzystywana w armii sowieckiej jako mobilna stacja pobierania krwi z dwoma oddzielnymi biurami dla personelu 12-osobowego i stanowiskiem szefa sztabu Obrony Cywilnej.

Wersja sanitarna autobusu szeregowego PAZ-672 z mobilną stacją pobierania krwi PPZK. 1973

Zmodernizowany na początku lat 80. autobus z jednymi przednimi drzwiami automatycznymi i nowymi urządzeniami oświetleniowymi został oznaczony PAZ-672M i zyskał przydomek „Kolobok”. W latach 2018–2019 odrestaurowano zachowaną próbkę numeru z 1989 r., należącą do petersburskiej zajezdni autobusowej nr 2.

Odrestaurowany autobus PAZ-672M na paradzie transportu retro w Petersburgu (zdjęcie autora)

Teraz w kabinie Koloboka zamiast siedzeń pasażerskich można zobaczyć tylko zestaw czterech noszy, dwóch podłogowych i dwóch podwieszanych, a sam autobus oficjalnie służy „do ewakuacji obywateli w sytuacjach awaryjnych lub działań wojennych”.

Wyposażenie wnętrza autobusu tzw. „mobilnej rezerwy” z czterema używanymi noszami

Dawny autobus miejski PAZ-672M na ulicach Petersburga. Maj 2019 (fot. autor)

Zdjęcie tytułowe przedstawia wojskowy wóz opatrunkowy AP-2 w ramach szpitala polowego z dwoma składanymi namiotami na pojeździe GAZ-66-12.